Reconstructing Hamlet

Ο βασικότερος λόγος που δεν πολυπηγαίνω στο θέατρο είναι γιατί, συνήθως, ο θεατρικός λόγος των ηθοποιών είναι ψεύτικος κι επιτηδευμένος. Δεν με πείθει και δεν με παρασέρνει στην ιστορία αντίθετα με κάνει να πλήττω και να σκέφτομαι πώς θα έμοιαζαν οι ηθοποιοί με διαφορετικά κοστούμια και χτενίσματα. Οι περισσότεροι έλληνες σκηνοθέτες δε, έχουν τέτοια αγωνία για να πρωτοπορήσουν που ποντάρουν στα ευρήματα χωρίς όμως να τα συνδέσουν με την ουσία του υλικού τους.
Χθες βράδυ παρακολούθησα μιά συγκλονιστική παράσταση που στέκεται στον αντίποδα όλων αυτών: τον Άμλετ του Τόμας Οστερμάϊερ. Η θεατρική μου παιδεία, βέβαια, είναι τόσο περιορισμένη που αποκλείεται να καταφέρω να συνθέσω με λέξεις μια άρτια θεατρική κριτική γι' αυτό που είδα. Θα σου περιγράψω όμως τί ένιωσα σ' αυτή την παράσταση.
Καταρχάς, από ένα σημείο κι έπειταξεχνάς πως είσαι στο θέατρο και νομίζεις πως παρακολουθείς μια ροκ εκδοχή του σαιξπηρικού έργου. Χωρίς καμία κλασσική σύμβαση, χωρίς καμία ανώφελη σοβαροφάνεια, χωρίς κανένα τυποποιημένο στόμφο, ο σκηνοθέτης έβαλε το χέρι του στη καρδιά του κειμένου ξερίζωσε τις πέντε λέξεις του πυρήνα του και τις έδωσε στους ηθοποιούς να τις αναπτύξουν μέχρι να διαλυθούν. Και ο σώζον εαυτόν σωθήτω!
Σήψη, εκδίκηση, οδύνη, φθόνος, απώλεια. Όλα αυτά σ' ένα βασίλειο που έβρεχε συνεχώς, μέσα από τα μάτια του ίδιου του ήρωα που βλέπει τις φιγούρες δίπλα του να ξεθωριάζουν από τα ίδια τους τα κρίματα, σ' ένα γιορτινό τραπέζι που προοικονομεί τη σφαγή, σε μια λογική που σιγά σιγά συναντά το αδιέξοδο της.
Φυσικά και ήταν μια εξαιρετικά ευρηματική παράσταση. Η κάμερα, η βροχή, ο πνιγμός της Οφηλίας, το νοτισμένο χώμα έτοιμο να υποδεχτεί ένα προς ένα τα τραγικά πρόσωπα, τα ρούχα ακόμα και οι φωνές των πρωταγωνιστών που άλλαζαν ανάλογα με τον χαρακτήρα που υποδύονταν. Τίποτε όμως, μα απολύτως τίποτε, δεν έπαψε στιγμή να είναι ασφυκτικά δεμένο με το κείμενο και οτιδήποτε αυτό εννοούσε. Το έβλεπες στα μάτια των ηθοποιών. Ήξερες τί λένε (και κυρίως τί νιώθουν) χωρίς καν να κοιτάξεις τους υπέρτιτλους. Όλα επί σκηνής χωρίς καθωσπρεπισμούς και τύψεις.
Mέσα σε δύο ώρες και σαράντα περίπου λεπτά, ο Οστερμάϊερ αποτράβηξε τους ήρωες του από χιλιάδες θεατρικές συμβάσεις και μας το κέρασε έτσι ακριβώς όπως σκόπευε να το κάνει ο Σαίξπηρ όταν το πρωτοέγραφε: με ωμότητα, τόλμη και ουσία. Όταν ξέρεις τί ακριβώς θέλεις να πεις, καμία σκηνή δεν πρόκειται να σε προδώσει.